ကျောက်ကပ်မကောင်းသူတွေ ရှောင်ရမယ့် အစားအစာများ https://youtu.be/LC0XK7LqZj4?si=fWYRKOoBi6530Zuj

ကျောက်ကပ် မပျက်စီးအောင် သတိထား ဆင်ခြင် ရမယ့် အစားအသောက် ( ၅ ) မျိုး https://youtu.be/9roxqtvIrDY?si=DITzuyx8kUsZ7GJP

ကျောက်ကပ်ရောဂါကို ပြန် ကောင်းစေနိုင်တဲ့ အစားအစာများ https://youtu.be/uLzd70UtHyM?si=kI5lsJDMIcUZz0Pc

ကျောက်ကပ်ပျက်စီးခြင်း ရဲ့ အစောဆုံးလက္ခဏာ ၇ ခု ။ ၁ ဆီးအမြုပ်ထခြင်း။ ဆီးသွားလျင်အမြုပ်တွေများစွာ ပါလာခြင်း။ ၂ ။ ခန္ဓာကိုယ် ဖေါယောင်ခြင်း။ ၃ ညဘက်ဆီးခန နသွားခြင်း။ ၄ ။ ပင်ပန်းနွမ်းနယ် ၊ အာရုံမစူးစိုက်နိုင်ခြင်း ။ ၅ ။ သွေးမသနိ့၍အရေပြားယားယံခြင်း။ ၆ အရိုးအဆစ် ၊နာလာ ကြွက်တက်ခြင်း။ ၇ ။ ။ အသက်ရှူ မဝခြင်း မောပန်းခြင်း ။

🇲🇲 မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကျောက်ကပ်ပျက်ခြင်း (CKD) ဖြစ်ပွားမှု ၂၀၂၅ အခြေအနေ

🔹 နောက်ဆုံးခန့်မှန်းချက် (WHO & local studies အရ):

မြန်မာနိုင်ငံအတွက် နောက်ဆုံးသုတေသနတစ်ခု (2024) အရ လူဦးရေ၏ အနည်းဆုံး ၁၅% ခန့် က ကျောက်ကပ်ရောဂါ (CKD) ရှိနေလို့ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။

ဒါဆိုရင် ၂၀၂၅ ခုနှစ်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံလူဦးရေ ~၅၅ သန်းအနည်းဆုံးရှိတယ်ဆိုရင်၊
👉 ၈ သန်းခန့်လောက် မှာ CKD အဆင့်တစ်ဆင့်ခုန့်ရှိနေနိုင်ပါတယ်။

ထို့ထက်ဆိုးတဲ့အခြေအနေဖြစ်တဲ့ End Stage Renal Disease (ESRD) — Dialysis (ကျောက်ကပ်ဆေး)လုပ်ဖို့လိုတဲ့အဆင့် — ကိုရောက်နေသူတွေကတော့
သန်း ၁ ခန့်အထိ (ပျမ်းမျှ ၇ လျှောက်ရာလှမ်းတစ်ယောက်လောက်) ဆိုတဲ့ ခန့်မှန်းချက်ရှိပါတယ်။

📊 ဒေတာအရ (မူရင်းများမှ)

2023 ခုနှစ်အတွင်း Dialysis လုပ်နေတာရှိသူ ~၁၂,၀၀၀ ကျော် (Ministry of Health, Myanmar report)

၂၀၂၅ အတွက် ခန့်မှန်းချက် — Dialysis လုပ်ဖို့လိုသူ ၂ သောင်းခန့်အထိ တိုးလာနိုင်တယ်။

🧬 ကျောက်ကပ်ပျက်ခြင်းဖြစ်ရတဲ့အကြောင်းအရင်းများ (မြန်မာနိုင်ငံတွင်)

1. ဆီးချို (Diabetes mellitus)

မြန်မာနိုင်ငံတွင် CKD ဖြစ်ရသူတွင် ~၄၀% ခန့်က ဆီးချိုကြောင့် ဖြစ်တယ်။

ဆီချိုကို ထိန်းမရတာကြောင့် သွေးကြောများ ပျက်သွားပြီး ကျောက်ကပ် filter မလုပ်နိုင်တော့တာ။

2. သွေးတိုး (Hypertension)

~၃၀% ခန့်မှာ အကြောင်းအရင်းဖြစ်တယ်။

သွေးတိုးကြာချိန်များပြီးသွေးကြောများဖိသိပ်တာကြောင့် ကျောက်ကပ်ပျက်။

3. ဆေးဝါးသုံးတာမသင့်တော်ခြင်း

ဥပမာ – Pain killer NSAIDs (diclofenac, ibuprofen, etc.) ကို နာတာရှည်သုံးတာ၊

သက်သာဖို့အတွက် သက်တမ်းမရှိတဲ့ ဆေးပြားတွေ (traditional medicine, herbal) သုံးတာ။

4.သံဓာတ်နည်းခြင်း (Anemia, toxins, heavy metals)

သံဓာတ်ပါသော လျှပ်စစ်ဖောက်ပြန်သုံးမှုများ (lead, cadmium) များခြင်း။

သောက်သုံးရေမသန့်တာ၊ အပေါ်ယံသုံးဆေးကြောင့် ကျောက်ကပ်ပျက်။

5. ကြောင့်တခြား — မူးယစ်ဆေးဝါးသုံးခြင်း, ဆေးရုံလက်မဲ့ကုသမှုများ, ဗီတာမင်သုံးမှုအလွန်, အသည်းရောဂါနှင့်ပတ်သက်မှုများ။

ကျောက်ကပ်ကောင်းမကောင်းဆိုတာကို သိနိုင်ဖို့ အခြားအင်္ဂါအဖွဲ့လိုပဲ သတိပြုမိနိုင်တဲ့အချက်တွေရှိပါတယ်။ ကျောက်ကပ်ရောဂါစမှာလည်း လုံးဝလက္ခဏာမရှိတာများပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အောက်ပါအချက်တွေကို သတိထားမိလာရင် ကျောက်ကပ်ဆိုင်ရာပြဿနာရှိနိုင်ပါတယ် 👇

🩺 ကျောက်ကပ်ကောင်းမကောင်းသိနိုင်တဲ့ သတိပြုသင့်တဲ့အချက်များ

1. မနက်အိပ်ရာထပြီး မျက်ခုံးအောက်ဖောင်းခြင်း

မျက်ခုံးအောက်၊ မျက်နှာဖောင်းခြင်းများက ကျောက်ကပ်က ရေထုတ်ပေးမှု မမှန်တာကြောင့် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

2. ခြေဖျား၊ ခြေချင်းဖောင်းခြင်း

ကျောက်ကပ်အလုပ်မဖြစ်တော့တာကြောင့် ရေ၊ အ염နည်းမှု စုတင်နေတဲ့လက္ခဏာဖြစ်ပါတယ်။

3. ညအိပ်ချိန်မှာ ဆီးအများကြီးကျခြင်း

နေ့ထက် ညမှာ ဆီးများလာတာက ကျောက်ကပ်စနစ် ပျက်စီးလာတာကိုပြနိုင်ပါတယ်။

4. ဆီးအရောင်ပြောင်းခြင်း

ဆီးအရောင်မှ အဖြူဖျော့၊ တင်းတင်းညက်ညက်၊ သွေးပါခြင်း စသည်ဖြစ်ရင် သတိထားသင့်ပါတယ်။

5. ပင်ပန်းလွယ်ခြင်း၊ ခဏခဏ မောလွယ်ခြင်း

ကျောက်ကပ်က အင်္ဂါဖွဲ့တစ်ခုဖြစ်တဲ့အတွက် သွေးထဲမှ အဆိပ်အတောက် မသန်တာကြောင့် မောနေတာဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

6. အစားမစားချင်ခြင်း၊ ဝမ်းဗိုက်နာခြင်း

သွေးထဲအဆိပ်အတောက်များလာရင် အစားမတက်တာဖြစ်တတ်ပါတယ်။

7. သွေးပေါင်တက်ခြင်း

ကျောက်ကပ်က သွေးပေါင်ထိန်းတဲ့အင်္ဂါဖြစ်တာကြောင့် ကျောက်ကပ်မကောင်းရင် သွေးပေါင်မြင့်တတ်ပါတယ်။

8. အရေပြားယားယံခြင်း၊ ကားကွင်းခြင်း

ကျောက်ကပ်မကောင်းသူတွေမှာ သွေးထဲရှိအဆိပ်အတောက်များကြောင့် ယားယံတတ်ပါတယ်။

🧪 စစ်ဆေးနိုင်တဲ့နည်းများ

ကျောက်ကပ်ကောင်းမကောင်းကို သေချာသိချင်ရင်
➡️ သွေးစစ်ခြင်း (Creatinine, BUN)
➡️ ဆီးစစ်ခြင်း (Urine test)
➡️ Ultrasound ဖြင့် ကျောက်ကပ်ပုံစံကြည့်ခြင်း
စတဲ့ စစ်ဆေးမှုတွေဖြင့် သိနိုင်ပါတယ်။

✅ အကြံပြုချက်

ရေကို နေ့စဉ် လျှပ်သုံးပုလင်း (၂လီတာခန့်) သောက်ပါ။

ငံပြာ၊ ငရုပ်သီး၊ အချိုအနည်းငယ်သာစားပါ။

ဆေးသုံးနေတာများရင် (painkiller၊ antibiotics စသည်) ကျောက်ကပ်ပျက်နိုင်လို့ သတိထားပါ။

ဆီးအပြောင်းအလဲရှိရင် ဆေးရုံသွားပြီး စမ်းသပ်ပါ။

🩺 ကာကွယ်နည်းများ

1. ဆီးချို၊ သွေးတိုးစောင့်ကြည့်ခြင်း (အနည်းဆုံး နှစ်တစ်ကြိမ်စစ်)
2. ဆေးဝါးများကို အကြံပြုချက်မရှိဘဲမသုံးပါနှင့်
3. သောက်ရေသန့်သုံးခြင်း
4. ဆားနည်း၊ ချိုနည်း၊ အဆီနည်းစားသောက်မှု
5. လှုပ်ရှားလေ့ကျင့်ခြင်း (တစ်နေ့ ၃၀ မိနစ်ခန့်)
6. ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ စစ်ဆေးမှုကို မကြာခဏလုပ်ခြင်း (Creatinine, eGFR စစ်ခြင်း)

၂၀၂၅ အချိန်တွင် မြန်မာနိုင်ငံလူဦးရေ၏ ၁၅% ခန့်က ကျောက်ကပ်ရောဂါရှိပြီး၊ ၂ သောင်းခန့်ကျော်သည် Dialysis လုပ်နေသူများ ဖြစ်နေနိုင်ပါတယ်။
အကြောင်းအရင်းအများစုက ဆီးချိုနှင့် သွေးတိုးဖြစ်ပါတယ်။