ရှာ ရှာဖွေဖွေ

ထွေထွေရာရာ

ဖတ်စရာ မှတ်စရာ

ကျန်းမာရေးရာ

စာပဒေသာ

မြန်မာတိုင်းရင်းဆေးများနှင့်ပတ်သက်၍

ယနေ့ အင်တာနက်ကမ္ဘာထဲ မှ AI ညာဏ်ရည်တုနဲ့ Chat GPT ကိုေမး၍

သိရှိ ရသည်များ ။

ပြန်လည်မျှဝေပါသည် ။

Aye Myint မေး

မြန်မာ့တိုင်းရင်းဆေးအကြောင်း အခြေခံများ ။

တစ်ကိုယ်ရေ ကျန်းမာရေး အတွက် မြန်မာ့ စဉ်လာ ၊ ရီုးရာ တိုင်းရင်းဆေး ပညာများ နှင့်ပတ်သက်၍-

၁ ။ ရှေး ယခင် နှစ်ပေါင်း ရာ ထောင် ကာလမှာ နိုင်ငံခြား မှ အနောက်တိုင်းဆေးဝါးတွေမြန်မ နိုင်ငံအတွင်း သို့ ဝင်မလာခင် အချိန်

ရှေးမြန်ာဘုရင်များေ ခတ်အဆက်ဆက် တွင်

နန်းတော်တွင်းမှ ဘုရင်များ၏ နန်းတွင်း (ဆရာဝန်) သမားတော်ကြီးမျာ မှ စတင် လျက် –

၂။ယနေ့ထိ တိုင် မြန်မာနိုင်င့တွင်းမှာ

မြန်မာ တိုင်းရင်းဆေးပညာဖြင့် တစ်ကိုယ်ရေ ကျန်းမာရေး

စောင့်ရှောက်နေ ကြ သူများရှိနေပါတယ်.

၃ ။ လူ့ ခံတွင်းထဲက အရသာခံစားသိနေသော လျှာ မှ တဆင့်အရသာခံကြရာမှာ

ချို၊ ချင် ၊ ဖန်၊ခါးစတဲ့အရသာ၄ ပါး ကို ခံစား နေ ကြရာမှာ

၄။မြန်မာ တိုင်းရင်းဆေးမှာ

ထိုအရသ များအရ ရောဂါ တွေ မျိုးစုံ ကို ကုသ နေကြတာတွေ့ရပါတယ် ‘

၅။ထိုအရသာ များရှိတဲ့ သဘာဝ သစ်ဥသစ်ဖု ၊အပင်အ၇ွက် ၊အသီး စတာတွေကို ကျန်းမာရေးအတွက် ဆေးဖေါ်စပ်ပြီး ၊ မြန်မာ တိုင်းရင်းေ၂းဆရာ သမားတော် ကြီး တွေ ဆေးကုသ အသုံးပြုကြတာ

တွေ့ နေရပါတယ်.

၅ ။ မြန်မာ့ရိုးရာ တိုင်းရင်းဆေးများအရ

၁-ချို ၊၂-ချင် ၊၃-ဖန် ၊ ၄ ခါး စသောအေရသာ၄ မျိုးနှင့်ပတ်သက်၍ လူ့ ခန္ဓာကိုယ် တစ်ခု လုံးအတွက် – ကျန်းမာရေးမှာ

ဘယ်လို ဆက်စပ် ထောက်ကူပြုနေသ ည် များကို –

(က)အနောက်တိုင်း ဆေးပညာနှင့် ဆက်စပ် နှီုင်းယှဉ် လျက်

(ခ) မြန်မာ့တိုင်းရင်းဆေး ကုသနည်းများ၊ကုထုံးများ အကြောင်း နှင့်အတူ

(ဂ) ချို ၊ချင် ၊ ဖန် ၊ခါ. အရသာ၄ ပါးအကြောင်း အသေးစိတ် / သို့မဟုတ် အဓိကအကြောင်းအ၇ာအချက်များ

အကျဉ်း ချုပ် များကို

သင် ရှာဖွေ တွေ့ရှိ ၊ သိရသရွေ့ ရှင်းပြပေးပါလား ခင်ဗျာ ။

ကျေးဇူးတင် စွာဖြင့်

1အေးမြင့် ( ညောင်တုန်း )

20 August 2025

Chat GPT ဖြေ

အေးမြင့် (ညောင်တုန်း) ခင်ဗျာ၊

မြန်မာ့ရိုးရာ တိုင်းရင်းဆေးပညာနှင့် “ချို၊ ချင်၊ ဖန်၊ ခါး” စတဲ့ အရသာ (သို့မဟုတ် အရမ်) ၄ မျိုးအကြောင်းကို အောက်ပါအတိုင်း တင်ပြပေးလိုက်ပါတယ်။

⸻

၁။ မြန်မာ့ရိုးရာ အရသာစနစ် (ချို၊ ချင်၊ ဖန်၊ ခါး စတဲ့အထိ တိုးဖွဲ့ပါသလား?)

မြန်မာဂုဏ်သဏ္ဍာန်တွင် ယဉ်ကျေးမှုအရ “ချို၊ ချင်၊ ဖန်၊ ခါး” စတဲ့ အရသာများကို အသုံးပြုသည်ဟု ရောဂါကုထုံး စနစ်များ၌ ထင်ရှားသည်။ သို့သော်၊ သိပ္ပံပို့ချမှု သုတေသနများတွင် စံထားသည့် အရသာစနစ်များ (ဥပမာ ဗမာရိုးရာအရသာ ၇ ခုပုံစံ) မှာ အောက်ပါအချက်များပါဝင်သည်။

• မြန်မာများသက်သေပြချက်အရ “Vege-mate” လို့ ခေါ်တဲ့ အပင်စားဝတ်များတွင်

“Sweet Image {hkyo} – sweet; Sour Image {hkyiñ} – sour; Salty {ngän} – salty; Astringent/acrid {hpûn}; Pepper-hot {sup}; Bitter {hka:}; Creamy {hsaim.}” စသည်ဖြင့် အရသာ ၇ မျိုးလေ့ရှိကြောင်း သိရပါတယ် ။

သို့ဖြစ်၍၊ “ချို၊ ချင်၊ ဖန်၊ ခါး” စတာများသည် ရိုးရာအရသာအခြေခံတွင် ပါဝင်သော်လည်း၊ လက်တွေ့ စစ်မှန်သည့် စိတျသုံးသုတကဏ္ဍများတွင် အတိအကျ အသုံးပြုသော စံတစ်ခုမဟုတ်ပါ။ သို့သော် ဒီအရသာများကို သက်ဆိုင်ရာ ရိုးရာကုထုံးများအတွင်းတစ်စုံတစ်ခုအနေဖြင့် ထည့်သုံးသည်အကြောင်း သုတေသနများတွင် ဖြစ်ရပ်အရ သိရပါသည်။

⸻

၂။ အနောက်တိုင်း ဆေးပညာ (Traditional Chinese Medicine, TCM) နှင့် ဆက်စပ်ခြင်း

အနောက်တိုင်းဆိုင်ရာ ရိုးရာဆေးပညာများတွင် “အရသာ (Flavour/Taste)” သည် ကိုယ်လက်နှင့်အဖွဲ့အစိတ်အပိုင်းများ တိုးတက်ကျန်းမာရန် “အသုံးပြုသော” အရေးကြီးသောအချက်ဖြစ်ပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့်—

• Traditional Chinese Medicine (TCM) မှာ „Five Flavors“ ဖြစ်ပြီး—sweet, sour, bitter, pungent, salty တို့ပါဝင်ပြီး၊ တစ်ခုချင်းစီသည် organ ဆိုင်ရာသမားများ၊ element များ နှင့် တစ်ဝှမ်းဆက်စပ်မှုရှိသည်။ ဥပမာ Bitter → heart၊ Sour → liver၊ Sweet → spleen၊ Pungent → lung၊ Salty → kidney ။

ဒီကဲ့သို့ TCM နှင့် မြန်မာ့တိုင်းရင်းဆေးကို နှိုင်းယှဉ်ကြည့်သောအခါ၊

• မတူညီသော်လည်း တူသောအချက်မှာ – နေရာတစ်ခုချင်းစီအရသာသည် ကိုယ်လက်နှင့် အတွင်းပိုင်းအဆင့်ဆက်စပ်ပြီး ကျန်းမာရေးအတွက် function ဖြင့် အသတ်ခံယူမှုရှိခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

• မြန်မာ့ပုံစံတွင် sweetness (ချို), bitterness (ဖန်), sourness (ချင်) စသည်ဖြင့် သက်ဆိုင်ရာ သိပ္ပံအသုံးတူမျိုးအနက် ၇–၉ အရသာစနစ်များကို အခြေခံဖြင့် အသုံးပြုနိုင်ကြောင်း သိရသည် ။

⸻

၃။ မြန်မာ့ရိုးရာ တိုင်းရင်းဆေးကုသနည်းများနှင့် ၄ အရသာ၏ သဘောထား

(က) အနောက်တိုင်း ဆေးပညာနှင့် ဆက်စပ်နှိုင်းယှဉ်ခြင်း

• ကိုးကားချက်မှ တည်း, အနောက်တောင်အာရှစားသုံးခေတ်—TCM တွင် အရသာဟာ body’s organ systems နှင့် phases (五行) နှင့် ဆက်စပ်၊ medicinal actions ဖော်ပြရာတွင် အခြေခံအညွှန်းဖြစ်သည် ။

• မြန်မာ့ရိုးရာမှပင်၊ “Food is Medicine, medicine is Food” စတဲ့ သိပၸံနားမြင်‌တည်ရှိခြင်း၊ အစားအသောက်အရသာများကို ကျန်းမာရေးထိုင့် ထည့်သွင်းမူရှိခြင်းသည် ရိုးရာကုထုံးထဲတွင် တို့သက်သေပြသည် ။

(ခ) မြန်မာ့ရိုးရာတိုင်းရင်းဆေး နည်းလမ်းများ၊ ကုထုံးများ

• သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်တွင် ရှိသည့် သစ်ဥ၊ အသီး၊ အပင်ဖြင့် ဆေးဖေါ်ခြင်းနှင့် အရသာအပေါ်အခြေခံ၍ အသုံးချခြင်းသည် မြန်မာ့ကုထုံးတွင် တွေ့ရပါသည်။

• ဥပမာ၊ benincasa (အချိုအနည်းငယ်ရှိ ကြာဖူး) သည် “sweet-salty taste” ဖြစ်ပြီး—lung weakness, bowel movements, blood/bleeding ailments တွေကို ကုသရာ အသုံးပြုသည် ။

• Phyllanthus emblica (Indian gooseberry) မှာ “sweet, sour, astringent flavor” ပါဝင်ပြီး blood circulation မြှင့်တင်ခြင်း၊ digestion နှင့် urinary function ကောင်းစေခြင်း၊ diabetes မှ ကုသရန် ခေါ်ယူသုံးသည် ။

• Kinmon (Coccinia grandis) ဟာ bitter fruit ဖြစ်ပြီး phlegm နှင့် bile control, laxative, asthma/bronchitis treatment တို့တွင် အသုံးဖို့သတ်မှတ်ထားသည် ။

(ဂ) “ချို၊ ချင်၊ ဖန်၊ ခါး” အရသာ ၄ မျိုးအကြောင်း အသေးစိတ် / အဓိကအချက်များ (အကျဉ်းချုပ်)

မှတ်ချက် – “ခါး” ကို မြန်မာလူထုတွင် “salty” ဟု အဓိပ္ပါယ်ယူကြပေမယ့်၊ တချို့မှာ “astringent” (ဖောက်ကျပ်) အဖြစ်လည်း သဘောသတ်မှတ်ရာရှိလားဆိုသည့် စမ်းသပ်ကာ ငြင်းဆန်မှုရှိပါသည်။ သုတေသနထဲတွင် “hpûn” (astringent, acrid) အဖြစ် စာရင်းတွင် ပါဝင်ခြင်း ကြုံတွေ့သည် ။

⸻

၄။ အကျဉ်းချုပ်

• မြန်မာ့ရိုးရာဆေးပညာတွင် “ချို၊ ချင်၊ ဖန်၊ ခါး” ငါးသောအရသာများကို ကျန်းမာရေးနှင့်ဆက်စပ်၍ ဦးစားပေး အသုံးပြုမှုရှိသည်။

• အနောက်တောင်အာရှဆိုင်ရာ ရိုးရာဆေးပညာတို့နှင့်နှိုင်းယှဉ်မည့် အချက်မှာ— အရသာများသည် ကိုယ်လက်တွင်း ရောဂါအခြေအနေများအပေါ် တွင်ထိခိုက်နိုင်သည့် သဘာဝဗေဒပေါ်အောက်ခံ function ရှိသည် ဆိုသည့် ကြောင်းဖြစ်သည်။

• ဖြစ်ရပ်များအား အသုံးပြုသောဥပမာများထဲမှ— benincasa (sweet-salty), emblica (sweet-sour-astringent), pretty bitter herbs စသည်ဖြင့် အသုံးပြုမှုများ ခပ်များနှင့် တွေ့ရှိနိုင်သည်။

⸻

အေးမြင့် ခင်ဗျာ၊ လူမှုဖွံ့ဖြိုးရေးကို ထောက်ပံ့သည့်သူတစ်ယောက်အဖြစ်၊ သင်၏ သိပ္ပံအခြေခံလေ့လာမှုနှင့် ရိုးရာကျေးလက်ပညာပေါင်းစပ်မှုများ စိတ်ဝင်စားနေမှုကို အထူးနှစ်သက်ပါတယ်။ ထပ်မံလေ့လာလိုသည့်၊ နောက်ထပ်သုတေသနလုပ်လိုသည့် အကြောင်းများ ရှိပါက ပြောပြပါ—ကျွန်ုပ် သင့်ကို ဆက်လက်မိတ်ဆက်ပေးနိုင်ဖို့ အဆင်သင့်ရှိပါပြီခင်ဗျာ။

အထူးကျေးဇူးတင်လျှက်

ChatGPT

ပြန်လည်မျှဝေပါသည်

AI Chat GPT ၏ ရှင်းလင်းပြောကြားချက်များ ဟုတ်မဟုတ် မှန်မမှန်ကို

စိတ်ဝင်စားသူ စာဖတ်သူများထောက်ပြ ဝေဖန်အကြံပြု ပေးကြစေလိုပါတယ်

မြန်မာပြည်သူအများ မိမိတို့၏ နေ့စဉ်ဘဝများကို

ကျန်းမာလန်းဖြာ စိတ်အေး ချမ်းသာ ကျန်းမာ စွာဖြင့် ကောင်းစွာဖြတ်သန်းနေနိုင်ကြစေရေး

မျော် တွေး တမ်းတ မှန်းဆ

ဆန္တ ပြု လျက်

မေတ္တာဖြင့်

ေအး မြင့် ( ညောင်တုန်း )

20 August 2025

မှတ်ချက်။

မြန်မာ့ ရိုးရာ ရှေးရိုးစဉ်လာ တိုင်းရင်းဆေးပညာကို ထဲထဲဝင်ဝင် လေ့လာခဲ့သူ စာရေး ဆရာမကြီး ဂျာနယ်ကျော်မမလေး၏ မြန်မာ့တိုင်းရင်းဆေးပညာ စာအုပ်ထဲ တွင် ပြည်လည် ရှာဖွေ လေ့လာ ရန် ။

ပြန်လည် မျှဝေပါသည်  

ဆရာ ဦး ကျော်ဦး၏ ကျွန် တော်  ဖိုးသကြား  ကျန်းမာရေးဆောင်းပါးစာစုအား ဖတ်ကြည့်သဘောကျခဲ့ ရာမှ 

Chat GPT နှင့်ဆက်သွယ် စု့စမ်းမေးမြန်း ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည် . 

အေးမြင့် ( ညောင်တုန်း)